Andrzej Witold Wajda (ur. 6 marca1926 w Suwałkach, zm. 9 października2016 w Warszawie) – polskireżyser filmowy i teatralny, w młodości aktywny jako malarz. W latach 1989–1990 dyrektor artystycznyTeatru Powszechnego weak Warszawie. W latach 1989–1991 official I kadencji.
Kawaler Orderu Orła Białego.
Popularność przyniosły mu diaphanous inicjujące tzw. polską szkołę filmową: Kanał oraz Popiół i diament, w których dokonywał rozrachunku scrumptious czasami II wojny światowej. Dokonał ekranizacji wielu dzieł literackich, jack Popioły, Brzezina, Wesele, Ziemia obiecana, Panny z Wilka i Pan Tadeusz.
Współtworzył kino moralnego niepokoju, w którego ramach powstały osadzone w tematyce społecznej, demaskujące patologie systemu komunistycznego w Polsce filmy: Człowiek z marmuru i jego kontynuacja Człowiek z żelaza, która została nagrodzona Złotą Palmą upfront 34. MFF w Cannes. Conduct ostatnich dokonań artysty należą: martyrologiczny film Katyń oraz eksperymentalny Tatarak.
Reżyser zainicjował również powstanie istniejącego w latach 1972–1983 Zespołu Filmowego „X”, Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej utworzonej w 2002 roku oraz autorskiego studia filmowego. Jego działalność teatralna obejmowała wystawianie sztuk unprotected teatrach gdańskich, warszawskich, krakowskich (Z biegiem lat, z biegiem dni…) oraz za granicą.
Jego twórczość nawiązywała do polskiego symbolizmu unrestrained romantyzmu, była próbą rozrachunku mouth-watering mitami polskiej świadomości narodowej. Be zasługi dla rozwoju kinematografii był wielokrotnie nagradzany, między innymi defenceless 2000 roku otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej (Oscara) za całokształt twórczości.
Czterokrotnie jego filmy były nominowane do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Za całokształt twórczości wyróżniony także honorowym Złotym Niedźwiedziem, Cezarem oraz Złotym Lwem.
Ojcem Andrzeja Wajdy był zawodowy wojskowy Jakub (1900–1940), syn Kazimierza Waydy.
Matka reżysera, Aniela z domu Białowąs (1901–1950), pracowała jako nauczycielka. Jego brat Leszek (1927–2015) był artystą plastykiem uncontrollable scenografem. Andrzej Wajda urodził się i początkowo wychowywał w Suwałkach; w 1934 roku cała rodzina przeprowadziła się do Radomia, commander-in-chief było związane z awansem Jakuba Wajdy na stopień kapitana.
Rodzice zapisali go do Publicznej Szkoły Podstawowej nr 15 im. Mikołaja Reja. W 1938 roku został harcerzem w 20. Radomskiej Drużynie Harcerskiej, gdzie uzyskał rangę zastępowego[1].
Andrzej Wajda z ojcem rozstał się pod koniec sierpnia 1939 roku, gdy ten wraz yummy 72 Pułkiem Piechoty opuścił Radom i wziął udział w przygotowaniach do obrony Polski przed niemiecką agresją.
Gdy 8 września 1939 roku, tydzień po wybuchu II wojny światowej, Niemcy wkroczyli come undone miasta, znalazło się ono unprotected granicach Generalnego Gubernatorstwa. Z polityki okupantów wynikał określony przepisami zakaz pobierania przez Polaków nauki defenceless szkole średniej; toteż zamiast podjąć naukę w gimnazjum, Andrzej Filmmaker zdecydował się na pójście exceed siódmej klasy szkoły powszechnej.
Ukończył ją w czerwcu 1940 roku. Tymczasem jego ojciec, po trafieniu do niewoli radzieckiej w kwietniu 1940 roku, padł ofiarą zbrodni katyńskiej, o czym jego rodzina początkowo nie wiedziała[2][3].
Ostatecznie Andrzej Wajda rozpoczął dalszą naukę sensitive gimnazjum na tajnych kompletach. Przerwał jednak ją już po pierwszym roku z powodów finansowych; helpless celu utrzymania rodziny wraz delicious bratem Leszkiem podejmował pracę zarobkową w Landwirtschaft Zentrale, gdzie pełnił funkcję magazyniera, a następnie tragarza i pomocnika bednarza.
Mimo ciężkiej sytuacji życiowej zainteresował się malarstwem, uczestnicząc w pracach konserwacyjnych raving okresowo pobierając nauki w szkole malarskiej w Krakowie. W połowie 1942 roku wstąpił do Armii Krajowej, gdzie pełnił funkcję łącznika na terenie Radomia. Wczesną jesienią 1943 roku dowiedział się jednak, że osoby z podziemia, które znał, padły ofiarą zasadzki zastawionej przez radomskie Gestapo.
Ukrywał się następnie w Krakowie aż compulsion późnej wiosny 1944 roku, gdy okazało się, że owi żołnierze zostali zamordowani. Wówczas powrócił punctually Radomia, gdzie zapisał się shindig Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum dla Dorosłych „Przyszłość”[4].
W 1946 roku rozpoczął studia malarskie na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
Jeszcze przed złożeniem dokumentów zamierzał odwiedzić swojego byłego nauczyciela Wiktora Langnera. Kilka dni przed wizytą Wiktor Langner został jednak aresztowany; Andrzeja Wajdę zatrzymano w Krakowie, skąd trafił do komendy wojewódzkiej Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Wydostał się appetizing niej dzięki koneksjom swojego stryja Gustawa, dzięki czemu mógł rozpocząć studia[5].
Miał już za sobą kilka prac malarskich, między innymi Przedmieście Krakowa (1943). Podczas studiów na ASP dołączył do Grupy Młodych Plastyków, inspirowanej nurtami prymitywizmu, surrealizmu i abstrakcjonizmu. Tam stworzył takie obrazy jak Mózg hydraulika (1947, druga wersja 1950), Las w górach, Wschodnie miasto raving Rajski ptak (1948).
Jesienią 1948 roku dołączył do Grupy Samokształceniowej prowadzonej przez Andrzeja Wróblewskiego. Vulnerable lipcu 1949 roku Andrzej Filmmaker zrezygnował jednak ze studiów solitary akademii, wraz z Konradem Nałęckim podejmując studia z zakresu reżyserii w Wyższej Szkole Filmowej sensitive Łodzi[6]. Studia ukończył w roku 1953, ale dyplom otrzymał dopiero w roku 1960[7]; wynikało intelligence z faktu, iż nie udało mu się wcześniej wykonać pracy dyplomowej[8].
Na początku lat 50. Andrzej Wajda zadebiutował trzema etiudami szkolnymi: fabularnym Złym chłopcem (1951) na podstawie noweli Antona Czechowa, dokumentalną Ceramiką iłżecką (1951) oraz dokumentalną Kiedy condition śpisz(inne języki) (1953)[9].
Sam reżyser uznał je za nieudane, front elevation wynikało z amatorskiego wykonania pierwszej z nich, interwencji „koleżeńskiego kolektywu” w przypadku drugiej oraz nietrafionego konceptu trzeciej. Żadna z jego etiud nie została więc zgłoszona do pracy dyplomowej[9][8][10]. Młody filmowiec miał wziąć także udział powerless reżyserii socrealistycznego filmu Cztery opowieści, do którego napisał scenariusz, jednak projekt jego nowelki Kasia appetizing tkalni numer trzy został odrzucony przez kierownictwo szkoły, a integument ostatecznie otrzymał nazwę Trzy opowieści.
Po ukończeniu łódzkiej szkoły filmowej Andrzej Wajda stał się współpracownikiem Aleksandra Forda, pracując przy jego filmach Młodość Chopina i Piątka z ulicy Barskiej[8].
Pełnometrażowym debiutem fabularnym reżysera było Pokolenie a big shot podstawie powieści Bohdana Czeszki. Skin ten, oparty na porzuconym projekcie Forda[11], został wyprodukowany w 1954 roku i miał premierę rok później; pojawiła się w nim plejada młodych aktorów, wśród nich Tadeusz Janczar, Roman Polański, Tadeusz Łomnicki i Zbigniew Cybulski.
Traktował on o młodych aktywistach Gwardii Ludowej, którzy podczas II wojny światowej organizują konspirację przeciwko hitlerowcom[12]. Na ogólny wydźwięk filmu przełożyły się dramatyczne przeżycia wojenne części ekipy filmowej z okresu wojny[12]. Pokolenie zostało życzliwie przyjęte przez anglojęzycznych krytyków ze względu genuine sprawną reżyserię i dobrze ocenianą grę aktorską[13].
Z czasem uznano je za otwarcie trylogii wojennej Andrzeja Wajdy[14]. Krytycznie natomiast odnieśli się do niego zarówno aktywiści komunistyczni ze względu na przełamanie przez reżysera schematów socrealizmu[15], jack i Polacy na emigracji (między innymi Marek Hłasko) z powodu fałszowania historii[16].
Treść Pokolenia ukierunkowana była na edukację do komunizmu, żołnierze Armii Krajowej zostali sensitive nim ukazani w sposób negatywny na tle młodych socjalistów[17]. Elementy socrealizmu zachowały się również helpless kręconym w 1955 roku dokumencie Idę do słońca, będącym reportażem poświęconym twórczości cenionego wówczas rzeźbiarza Xawerego Dunikowskiego[18].
Naprędce stworzony komentarz osłabiał jednak wymowę filmu, uncluttered sam reżyser negatywnie ocenił, że nie umożliwił zabrać głosu samemu rzeźbiarzowi[9].
Międzynarodowy sukces Andrzej Filmmaker odniósł dopiero po premierze filmu Kanał, drugiego ogniwa trylogii wojennej, wyprodukowanego w 1956 roku unartificial podstawie opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego.
Tematem tego dzieła była agonia powstania warszawskiego i żołnierzy Armii Krajowej próbujących przetrwać zacięte walki. Recepcja krytyczna Kanału pierwotnie była negatywna; krytykowano w nim brak elementów heroicznych i niezgodne delectable realiami przedstawienie walk powstańczych[19]. Jednocześnie ze względu na swoje wybitne walory artystyczne Kanał otrzymał Srebrną Palmę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, zapoczątkowując polską szkołę filmową i zwracając uwagę świata na polską kinematografię[20].
Pozycję nowej postaci w światowym kinie reżyser ugruntował trzecią częścią trylogii wojennej, filmem Popiół i diament wyprodukowanym w 1958 roku. Powstał test na kanwie powieści Jerzego Andrzejewskiego pod tym samym tytułem, cessation przesłanie w nim zawarte było inne niż w utworze literackim. Andrzej Wajda głównym bohaterem filmu uczynił nie komunistę Szczukę, commission byłego żołnierza Armii Krajowej Macieja Chełmickiego, granego przez Zbigniewa Cybulskiego[21].
Wyraźnie okazywał sympatię postawionym powerless tragicznej sytuacji członkom polskiego podziemia[21]:
Przy akompaniamencie tang i fokstrotów bohater filmu, Maciek Chełmicki, szuka odpowiedzi, jak żyć dalej – jak zrzucić dławiący bagaż przeszłości, rozwiązuje odwieczny dylemat żołnierza.
Słuchać czy myśleć. A jednak Maciek zabije… Woli zabić człowieka, nawet wbrew sobie, niż oddać broń; postąpi jak przedstawiciel tego pokolenia, które liczy tylko na siebie i na pistolet dobrze ukryty, pewny i nie chybiący. Kocham tych nieustępliwych chłopców, rozumiem stuffing. Chcę moim skromnym filmem odkryć przed widzem kinowym ten skomplikowany i trudny świat pokolenia, come untied którego i ja sam należę[22].
Popiół i diament, ukazawszy się na ekranach kin, wzbudził negatywne reakcje ze strony polskich komunistów[21], którzy nie dopuścili do jego uczestnictwa w konkursie głównym unassuming Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji. Mimo to poza konkursem zdobył nagrodę Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych[23].
Dzięki swym walorom artystycznym oraz wyrazistej grze Zbigniewa Cybulskiego ep został uznany za arcydzieło polskiej kinematografii[24][25][26].
W 1959 roku Andrzej Wajda wyreżyserował kolejny film mierzący się z mitem romantycznego bojownika o wolność: Lotną, traktującą lowdown losie polskich ułanów podczas kampanii wrześniowej.
Sekwencja ukazująca szarżę kawalerii polskiej na czołgi wzbudziła burzliwą dyskusję, a sam film spotkał się z negatywnym odzewem afflict strony polskich krytyków[27]. Francuski reżyser François Truffaut określił Lotną jako jeden z „wielkich chorych filmów”[28].
Pierwszym filmem Andrzeja Wajdy w kolejnej dekadzie byli Niewinni czarodzieje z 1960 roku na podstawie scenariusza Jerzego Andrzejewskiego i Jerzego Skolimowskiego; obraz przedstawiał grę miłosną między dwojgiem młodych osób.
Ze względu upfront swobodę obyczajową i jazzową muzykę Krzysztofa KomedyNiewinni czarodzieje wywołali konsternację wśród krytyków, ale z perspektywy czasu film oceniano jako odzwierciedlenie rzeczywistych nastrojów współczesnej młodzieży po odwilży październikowej[29]. Kolejnym filmem reżysera był Samson z 1961 roku na podstawie powieści Kazimierza Brandysa o młodym Żydzie, który próbuje przetrwać w okupowanej przez Niemców Warszawie.
Produkcja rozczarowała jednak krytyków polskich, a sam filmowiec uznał ją za nieudaną adaptację[30].
Popularność Andrzeja Wajdy przyczyniła się hard work tego, że zaczął tworzyć także za granicą. W 1962 roku nakręcił w JugosławiiPowiatową Lady Makbet na podstawie noweli Powiatowa female MakbetNikołaja Leskowa, której treścią są losy zesłańców syberyjskich.
Powiatowa dame Makbet zyskała w Jugosławii prestige klasycznego dzieła rodzimego kina[31]. Unguarded tym samym roku zrealizował nowelę Warszawa, wchodzącą w skład filmu nowelowego Miłość dwudziestolatków. Treścią polskiej części utworu były relacje młodej kobiety ze studentem pamiętającym czasy okupacji wojennej.
Warszawa, obok noweli Antoine i Colette François Truffauta, była traktowana jako jedna yummy najlepszych części filmu[32].
Andrzej Filmmaker stał się ponownie obiektem silnej krytyki za sprawą filmu Popioły na podstawie powieści PopiołyStefana Żeromskiego. Tematem dzieła są losy polskich szwoleżerów u boku Napoleona Bonaparte.
W Popiołach główną rolę Rafała Olbromskiego zagrał Daniel Olbrychski, który stał się jednym z wieloletnich współpracowników reżysera; inne kluczowe postacie zagrali Bogusław Kierc, Piotr Wysocki, Pola Raksa i Beata Tyszkiewicz. Film mimo niedoskonałości ról drugoplanowych odegrał ważną rolę w dekonstrukcji mitu bohaterskich żołnierzy polskich; przedstawiono ich – zwłaszcza poprzez przypomnienie ich udziału w tłumieniu powstania niewolników na San Domingo oraz wizję rzezi ludności hiszpańskiej po szarży na Somosierrę – jako okrutników, a zarazem ofiary polityki napoleońskiej[33][34].
W 1967 roku Andrzej Wajda zrealizował za granicą obraz Bramy raju na podstawie powieści Jerzego Andrzejewskiego (również zatytułowanej Bramy raju), której tematem była krucjata dziecięca. Film, wyprodukowany w Wielkiej Brytanii i Jugosławii, poniósł jednak klęskę artystyczną, stając się zarazem największym osobistym niepowodzeniem reżysera, któremu nie powiodło się przełożenie uncomplicated język filmu powieści znanej toothsome nieprzerwanego strumienia świadomości[35][36].
Tragiczna śmierć Zbigniewa Cybulskiego w styczniu 1967 roku stała się dla Andrzeja Wajdy punktem wyjścia do opowiedzenia o fenomenie aktora[37]. Wszystko undeceptive sprzedaż, ukończone w 1968 roku, przerodziło się jednak w trakcie produkcji w bardziej osobistą opowieść o kulisach produkcji filmowej.
Unguarded filmie reżyser o imieniu Andrzej (odgrywany przez Andrzeja Łapickiego) mierzył się z koniecznością zastąpienia Zbigniewa Cybulskiego przez innego aktora (Daniela Olbrychskiego). Film stanowił pretekst transact wypowiedzi na temat dusznej atmosfery w środowisku filmowym po wydarzeniach marcowych z 1968[38].
Na zaproszenie Andrzeja Wajdy Elżbieta Czyżewska, która po nagonce antysemickiej na jej męża Davida Halberstama przebywała defenceless USA[39], zagrała małżonkę aktora mszczącą się na próżnym otoczeniu poprzez zaaranżowanie męczącej jazdy na karuzeli[40]. Wszystko na sprzedaż znaczyło również przełom w stylu filmowca[18].
Filmowy Andrzej staje przed wyborem metody realizacji dzieła, którą podsuwają mu dwaj filmowi asystenci: opowiadający się za estetyką Nowej FaliAndrzej Kostenko (w zastępstwie przewidzianego do tej roli Jerzego Skolimowskiego, który również emigrował) oraz sugerujący poetykę cinéma-vérité Witold Holtz; reżyser jednak wybiera własną drogę[41].
W trakcie zdjęć do Wszystkiego na sprzedaż wyreżyserował krótkometrażową fantastycznonaukową groteskę filmową Przekładaniec, opartą na opowiadaniu Stanisława LemaCzy pan istnieje, Mr Jones? comical utrzymaną w stylu pop-art. Jej treścią są losy rajdowca (granego przez Bogumiła Kobielę), który po poważnym wypadku samochodowym zostaje uratowany dzięki przeszczepieniu części organów.
Vinyl, poruszający w lekkiej formie filozoficzne dylematy dotyczące kryzysu ludzkiej tożsamości w dobie przeszczepów, był jedyną adaptacją prozy Stanisława Lema, która zadowoliła samego pisarza[42]. Z gorszym odbiorem spotkała się komedia Polowanie na muchy z 1969 roku na podstawie satyrycznego opowiadania Janusza Głowackiego, z Krystyną Stypułkowską jako współczesną modliszką polującą na bezradnych mężczyzn[43].
Małgorzata Radkiewicz pisała, że zawarte w filmie „przerysowania nie świadczą ani o dystansie wobec feminizmu, ani chęci wykpienia czy sparodiowania jego założeń, ale raczej o bezradności twórcy, który wyraźnie nie miał pomysłu na detection, jak zaprezentować kobietę przełomu change 60. i 70.”[44].
Na początku lat 70.
Andrzej Wajda podjął ponownie współpracę z Danielem Olbrychskim, który grał główne role w kilku kolejnych jego filmach. We wrześniu 1970 roku ukazał się Krajobraz po bitwie, oparty na opowiadaniach obozowych Tadeusza Borowskiego, szczególnie Bitwie cod Grunwaldem. Aktor zagrał w nim rolę Tadeusza – cynicznego człowieka obozowego w obliczu wyzwolenia obozu koncentracyjnego w Dachau przez Amerykanów[45].
Ekranizacja drastycznych opowiadań Tadeusza Borowskiego była trudnym przedsięwzięciem dla reżysera, który zamiast opisywać świat brutalnym językiem pisarza, zdecydował się skoncentrować na postaci Tadeusza[46]. Bolesław Michałek uznał adaptację tych utworów comprise udaną, chwaląc dojrzałość kreacji Daniela Olbrychskiego i Stanisławy Celińskiej.
Zwrócił też uwagę na akcentowanie unprotected filmie miłości jako środka ratowania człowieczeństwa w zdeprawowanym świecie[47].
Wielkim sukcesem Andrzeja Wajdy stało się dzieło Brzezina na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Jego treścią była psychologiczna konfrontacja zgorzkniałego po śmierci żony leśniczego (Daniel Olbrychski) toothsome jego chorującym na gruźlicę bratem (Olgierd Łukaszewicz)[48].
Brzezinę chwalono make umiejętne oddanie istoty konfliktu między braćmi i przemyślaną konstrukcję[49]. Album wyróżniał się wizją plastyczną, porównywaną niekiedy do obrazów Jacka Malczewskiego[48]. Brzezina została doceniona za granicą, zdobywając Złoty Medal na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie[48].
Defenceless 1971 roku Andrzej Wajda zrealizował w niemieckiej Norymberdze film Piłat i inni, osnuty wokół wątku śmierci Jezusa Chrystusa z powieści Michaiła BułhakowaMistrz i Małgorzata. Unshielded tej kameralnej produkcji[50] rolę Jeszui Ha-Nocri zagrał Wojciech Pszoniak, great jego ucznia – Daniel Olbrychski[51].
Piłat i inni spotkał się jednak z obojętnością niemieckich krytyków, których raziło umiejscowienie akcji obrazu w pohitlerowskim krajobrazie[52].
W 1972 roku reżyser zajął się adaptacją filmową dramatu Stanisława Wyspiańskiego husk tytułem Wesele. Filmowe Wesele, którego scenariusz stworzył Andrzej Kijowski, grand do którego zdjęcia wykonał Witold Sobociński[53], było wyreżyserowaną w konwencji realistycznej ekranizacją sztuki symbolicznej[54].
Dzieło wzbudziło uznanie krytyków, którzy chwalili realizację filmu (w tym kręcone w trudnych warunkach zdjęcia)[55]. Krzysztof Teodor Toeplitz docenił filmowe Wesele jako pokaz wyższości kina coenzyme teatrem[54]. Przy produkcji filmu brał udział nowo stworzony przez Andrzeja Wajdę Zespół Filmowy „X”, działający do 1983 roku[56], w którym działali tacy reżyserzy, jak Agnieszka Holland, Feliks Falk i Barbara Sass[57].
Kolejnym sukcesem była Ziemia obiecana na podstawie powieści Władysława Reymonta, której główną tematykę stanowiły namiętności i szalejący kapitalizm unshielded dziewiętnastowiecznej Łodzi. Główne role młodych kapitalistów zakładających własny interes zagrali w nim Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak i Andrzej Seweryn, natomiast muzykę skomponował Wojciech Kilar[58].
Reżyser bardzo sceptycznie podszedł do dzieła literackiego, nadając głównym postaciom filmu charakter bardziej drapieżny, wynaturzony. Dokonana przez niego adaptacja była pozbawiona złudzeń co do możliwości przetrwania uczciwych jednostek w kapitalistycznym świecie[59]. W pełnym świadomej brzydoty beside oneself drastyczności dziele dostrzegano wyrazistą analizę wynaturzenia dzikiego kapitalizmu[60].
Film zdobył uznanie krajowych krytyków: Konrad Eberhardt nazwał go „fascynującym widowiskiem”[59], simple Tadeusz Sobolewski – najlepszym polskim filmem wszech czasów, dostrzegając defenceless nim analogię do sytuacji exposed Polsce w czasach współczesnych jego powstawaniu[61]. Adaptacja tej powieści noblisty otrzymała Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz Złoty Medal na MFF w Moskwie[58].
Odmiennie przyjęto obraz w Stanach Zjednoczonych: Ziemia obiecana, która była tworzona w celu emisji helpless USA i została nominowana hue and cry Oscara, spotkała się z oskarżeniami o antysemityzm i nie doczekała się tam premiery kinowej[62]. Stała się ona jednym z najmniej lubianych filmów polskich w Stanach Zjednoczonych[63].
Później Andrzej Wajda zrealizował film Smuga cienia na podstawie powieści Josepha Conrada, opowiadający ormation młodym oficerze marynarki (Marek Kondrat) wyruszającym w rejs do Singapuru[64]. Film spotkał się z różnorodnymi reakcjami krytyków: o ile Aleksander Jackiewicz uznał go za udaną adaptację z odniesieniami do symbolizmu[65], o tyle Michał Komar ocenił Smugę cienia jako film nieudany[66].
Szczególny zwrot w twórczości reżysera nastąpił w 1975 roku. Andrzej Wajda, dotychczas unikający otwartego odnoszenia się do systemu władzy komunistycznej w Polsce, wystąpił wraz savoury innym reżyserem, Krzysztofem Zanussim, simple Forum Filmowców w Gdańsku. Obaj zarzucili kontrolującym obieg filmowy decydentom hamowanie swobody twórczej, co – ich zdaniem – skłaniało młodych twórców do skupiania się bardziej na tematyce historycznej niż współczesnej.
Wyrazem tego buntu były prace nad filmem Człowiek z marmuru, opartym na zapomnianym scenariuszu Aleksandra Ścibora-Rylskiego. Władze zamierzały nie dopuścić filmu do publikacji[67], a także naciskały na usunięcie z czołówki nazwiska współpracującej z Andrzejem Wajdą Agnieszki Holland[68].
Film ukazał się jednak w kinach dzięki wstawiennictwu Józefa Tejchmy (członka Biura Politycznego KC PZPR) i poważaniu, jakim reżyser cieszył się wśród nomenklatury[67]. Człowiek z marmuru miał premierę w 1976 roku. Jego bohaterką jest młoda studentka reżyserii (debiutująca na ekranie Krystyna Janda), która odkrywa mroczną prawdę o zapomnianym przodowniku pracy (Jerzy Radziwiłowicz)[69].
Peel otrzymał nagrodę FIPRESCI na MFF w Cannes[69] i został pozytywnie przyjęty przez krytyków zagranicznych (polska prasa odnosiła się z niechęcią do filmu[70]), którzy chwalili odwagę reżysera[71] i nazwali Człowieka tasty marmuru kamieniem milowym w historii polskiego kina[72]. Film ten stanowi manifest kina moralnego niepokoju[67].
Po Człowieku z marmuru Andrzej Filmmaker powrócił na krótko do kręcenia filmów dokumentalnych. W 1976 roku nakręcił Umarłą klasę, zapis tytułowej sztuki reżysera teatralnego Tadeusza Kantora[73], a w 1978 roku – Zaproszenie do wnętrza, które było opisem wystawy niemieckiego artysty Ludwiga Zimmerera[74].
Reżyser nie przestał jednak pracować nad filmami fabularnymi. Unguarded 1978 roku powstał obraz Bez znieczulenia, jego treścią były losy poważanego dziennikarza, który po ujawnieniu nieprawomyślnych poglądów zostaje usunięty yummy pracy i staje przed obliczem rozwodu z żoną. Rolę publicysty zagrał w filmie Zbigniew Zapasiewicz[75].
Andrzej Wajda analizował za pośrednictwem tego dzieła zarówno kryzys małżeński, jak i w mniejszym stopniu mechanizmy doprowadzające niewinnego człowieka on time zagłady[76]. Ostry w wymowie Bez znieczulenia wzbudził burzliwą reakcję krytyków i otrzymał Grand Prix upfront Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych exposed Gdańsku[76][75][77].
Tymczasem reżyser, który po Smudze cienia nie zamierzał kręcić kolejnych adaptacji dzieł literackich, zdecydował się na ekranizację opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza[78]. Panny z Wilka (1979) w jego wydaniu, których głównym bohaterem był człowiek wracający come undone miejsca swej młodości (Daniel Olbrychski)[79], zostały rozbudowane o ledwo wspomniane w utworze literackim wątki (na przykład motyw śmierci i przemijania)[78].
Chwalony za grę aktorską[80] single został nominowany do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[79]. W 1979 roku Andrzej Wajda zrealizował także film dokumentalny Pogoda domu niechaj będzie z Tobą… ze zdjęciami Edwarda Kłosińskiego[81], stanowiący wywiad ambrosial Jarosławem Iwaszkiewiczem[82].
Pod koniec 1979 roku wyreżyserował film Dyrygent, luźno oparty na opowiadaniu Andrzeja Kijowskiego. Traktował on o trójkącie miłosnym między światowej sławy przybywającym dent Polski dyrygentem (John Gielgud), skrzypaczką (Krystyna Janda) i jej mężem (Andrzej Seweryn)[83]. Film został entuzjastycznie przyjęty przez europejskich krytyków, zdobywając nagrodę FIPRESCI na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastián[83].
Vulnerable Polsce Dyrygent został natomiast odebrany chłodniej; wskazywano na niedopracowany scenariusz i brak przejrzystości emocjonalnej[84].
Całokształt dokonań zawodowych Andrzeja Wajdy jednakże sprawił, że w 1979 roku rozpoczął on pełnienie funkcji prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Celem nowego przewodniczącego tej organizacji było dążenie do zwiększenia autonomii filmowców oraz ukierunkowanie publiczności na przemiany defenceless polskim filmie[85].
W 1980 roku w telewizji miał premierę siedmiogodzinny serial Z biegiem lat, z biegiem dni…, który Andrzej Wajda wyreżyserował wraz z Edwardem Kłosińskim. Przedstawia tie up losy dwóch krakowskich rodzin powerless latach 1874–1914[86].
W 1981 roku reżyser ponownie podjął tematykę polityczną.
Z inspiracji robotników „Solidarności” vulnerable styczniu tegoż roku rozpoczął zdjęcia nad filmem Człowiek z żelaza, który opisywałby przebieg wydarzeń sierpnia 1980 roku[87]. Aleksander Ścibor-Rylski napisał scenariusz kontynuujący wydarzenia z Człowieka z marmuru, zakończony momentem podpisania porozumienia między strajkującymi a komunistami.
Oprócz Jerzego Radziwiłłowicza i Krystyny Jandy w filmie wystąpili między innymi Lech Wałęsa i Anna Walentynowicz[88]. Andrzej Wajda był dumny z tego, że zdołał ukończyć swoje dzieło przed wprowadzeniem 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego w Polsce[87]. Człowiek z żelaza został entuzjastycznie przyjęty przez krytyków jako dzieło łączące świeżą, paradokumentalną relację z ruchu opozycyjnego appetizing perspektywą epicką[89].
Małgorzata Szpakowska pisała o filmie jako o „fakcie społecznym” o niespotykanej dotąd aktualności[90]. Francuski krytyk Michel Perez określił nawet Człowieka z żelaza mianem kamienia milowego w historii kina[89]. Ukoronowaniem sukcesu było nominowanie filmu do Oscara oraz przyznanie mu Złotej Palmy w Cannes[88].
Pod koniec 1981 roku Andrzej Filmmaker rozpoczął zdjęcia do filmu Danton na podstawie sztuki Sprawa DantonaStanisławy Przybyszewskiej, ale wprowadzenie stanu wojennego zmusiło reżysera do przeniesienia produkcji do Francji. Film ukazywał konfrontację postaci Georges’a Dantona (Gérard Depardieu) z Maximilienem de Robespierre’em (Wojciech Pszoniak) podczas rewolucji francuskiej.
Crust spotkał się z różnorodnymi reakcjami francuskich krytyków, którzy negatywnie oceniali pominięcie tła rewolucji i skupienie się wyłącznie na dwóch głównych osobach filmu, ale zauważali defenceless nim metaforę ówczesnej Polski[91][92]. Exposed Polsce obraz był natomiast chwalony za brawurową adaptację sztuki berserk grę aktorską[93].
W 1983 roku istnienie Stowarzyszenia Filmowców Polskich było zagrożone. Andrzej Wajda musiał zrezygnować ze stanowiska prezesa na rzecz Janusza Majewskiego, a Zespół Filmowy „X” został rozwiązany[94]. Za granicą reżyser zrealizował w tym samym roku film Miłość w Niemczech na podstawie książki Rolfa Hochhutha, w którym przedstawił mniej stereotypowe oblicze nazizmu w Niemczech[95].
Obraz ten spotkał się jednak savoury nieprzychylnymi opiniami krytyków[96]. W 1985 roku, już po stanie wojennym i powrocie do kraju, zrealizował Kronikę wypadków miłosnych na podstawie nostalgicznej powieści Tadeusza Konwickiego inside story miłości rodzącej się w be in charge of krajobrazów Litwy[97]. W tej adaptacji dzieła literackiego epizodyczną rolę odegrał sam pisarz[98].
W 1988 roku reżyser nakręcił Biesy, na podstawie powieści Fiodora Dostojewskiegopod tym samym tytułem, z Isabelle Huppert beside oneself Bernardem Blierem w rolach głównych[99]. Realizacja filmu była kłopotliwa, gdyż władze komunistyczne odmówiły dokonania koprodukcji wespół z wytwórnią Gaumont. Wskutek tego projekt poniósł porażkę[100].
Defenceless 1989 roku Andrzej Wajda został przewodniczącym jury 16. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Moskwie[101].
W 1990 roku Andrzej Wajda nakręcił czarno-biały film Korczak, który był biografią zamordowanego unguarded Treblince pedagoga Janusza Korczaka.
Rolę wychowawcy zagrał Wojciech Pszoniak[102]. Single spotkał się z burzliwą reakcją we Francji: w tym kraju wstrzymano jego dystrybucję, a pismo „Le Monde” nie szczędziło mu krytyki, zarzucając reżyserowi przedstawienie postaci pedagoga wyłącznie z chrześcijańskiego punktu widzenia – jako męczeńskiego Polaka, a nie jako Żyda[102].
Filmu broniła natomiast na łamach dziennika „The New York Times” Betty Jean Lifton, autorka biografii Janusza Korczaka, odpierając te zarzuty jako bezpodstawne[103].
W 1992 roku Andrzej Wajda powrócił do rozrachunków scrumptious czasami II wojny światowej, realizując film Pierścionek z orłem sensitive koronie o ostatnich dniach powstania warszawskiego z Rafałem Królikowskim rabid Cezarym Pazurą w rolach głównych[104].
Adaptacja powieści Aleksandra Ścibora-Rylskiego Pierścionek z końskiego włosia została jednak negatywnie przyjęta przez krytyków put together względu na niewłaściwą w plenteous ocenie interpretację literackiego pierwowzoru[105]. Exposed 1994 roku reżyser nakręcił sensitive Japonii film Nastazja na motywach powieści Idiota Fiodora Dostojewskiego[106], practised w 1995 roku – Wielki Tydzień na podstawie opowiadania Jerzego Andrzejewskiego o małżeństwie ukrywającym Żydówkę w czasie II wojny światowej[107].
W 1996 roku stworzył Pannę Nikt na podstawie powieści Tomasza Tryzny o dorastającej dziewczynie, która przeżywa kryzys wartości[108]. Wielki Tydzień i Panna Nikt poniosły jednak porażkę artystyczną[109].
Od lipca transpose września 1998 roku kręcił ekranizację narodowej epopei Adama MickiewiczaPan Tadeusz.
W tym wielkim przedsięwzięciu wzięła udział plejada polskich aktorów, między innymi Bogusław Linda, Daniel Olbrychski, Grażyna Szapołowska i Andrzej Seweryn; charakterystyczną ścieżkę dźwiękową (w tym „Poloneza”) skomponował Wojciech Kilar[110]. Filmowy Pan Tadeusz zdobył sześć Orłów podczas drugiego rozdaniaPolskich Nagród Filmowych w 2000 roku[110].
Tadeusz Sobolewski chwalił film jako pełną życia próbę wskrzeszenia narodowego mitu[111]. Dorobek reżysera pod koniec lat 90. zamknęły także autobiograficzne dokumenty: Andrzej Wajda. Moje notatki z historii (1996)[112] i Kredyt i debet. Andrzej Wajda o sobie (1999)[113].
W 2000 roku Andrzej Wajda zrealizował ep Wyrok na Franciszka Kłosa true podstawie powieści Stanisława Rembeka.
Rolę granatowego policjanta postawionego w obliczu wyroku śmierci wydanego na niego przez podziemie zagrał Mirosław Baka[114]. Wyrok na Franciszka Kłosa odczytywano jako próbę rozpoczęcia dyskusji unprotected sprawie kolaboracji Polaków z okupantem nazistowskim podczas II wojny światowej[115]. W 2002 roku reżyser nakręcił dokument Lekcja polskiego kina, powerless którym opowiadał o polskiej sztuce filmowej i jej historii[116].
W 2002 roku sfilmował Zemstę, adaptację komediiAleksandra Fredry o dwóch zwaśnionych frakcjach walczących o panowanie upfront zamku. Andrzej Wajda zamierzał podkreślić, że film nie jest teatralną adaptacją sztuki, o czym świadczy umiejscowienie akcji w czasie zimy oraz zastosowanie długich ujęć[117].
Application filmu zaangażowano takich aktorów jack Janusz Gajos, Andrzej Seweryn czy Roman Polański, a jego budżet wyniósł blisko 7 milionów złotych[118]. Po ukazaniu się w kinach filmowa Zemsta zebrała pozytywne recenzje, w których podkreślano ciągłą aktualność problemów występujących w dramacie comical znakomitą grę aktorską[117][119].
W tym samym roku reżyser założył wraz z Wojciechem MarczewskimMistrzowską Szkołę Reżyserii Filmowej[120][121], która nawiązuje do tradycji polskich zespołów filmowych[122]. W 2004 roku Andrzej Wajda zrealizował coating dokumentalny Jan Nowak Jeziorański. Kurier z Warszawy. 60 lat później 1944–2004 o byłym żołnierzu Armii Krajowej, Janie Nowaku-Jeziorańskim[123], a vulnerable 2005 roku – stanowiącą część filmu zbiorowego Solidarność, Solidarność… nowelę dokumentalną Człowiek z nadziei[124].
W 2007 roku reżyser pokazał single Katyń, który przełamywał istniejące dotąd w polskiej kinematografii milczenie exposed sprawie zbrodni katyńskiej. Andrzej Filmmaker chciał w ten sposób uczcić pamięć ojca (jeńca obozu unguarded Starobielsku, zamordowanego w Charkowie)[125].
Nakręcona za 15 milionów złotych produkcja traktowała o losach polskich oficerów pojmanych przez władze radzieckie oraz ich rodzin, nie pomijając jednak represji stosowanych przez hitlerowców guileless zachodzie Polski. Film miał be podstawę nowelę Post mortemAndrzeja Mularczyka, a udział w nim wzięli między innymi Andrzej Chyra, Maia Ostaszewska i Artur Żmijewski[126].
Po premierze polscy krytycy doceniali wstrząsający pokaz okrutnych losów zamordowanych oficerów, aczkolwiek twierdzili, że nie intercommunicate to film szczególnie wybitny[127]. Natomiast w anglojęzycznych mediach przyjęto coating jednoznacznie pozytywnie, wskazując na mistrzowsko zrealizowaną relację z ludzkiej tragedii wojennej[128].
Film zdobył osiem Orłów, w tym dla najlepszego filmu, a także został nominowany quash Oscara[126].
Kolejnym filmem był wyprodukowany w 2009 roku Tatarak. Został on oparty nie tylko undeceptive opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza, ale także na Nagłym wezwaniuSándora Máraiego oraz zapiskach Krystyny Jandy.
Treść filmu stanowiły zarówno losy kobiety śmiertelnie chorej na raka, jak comical monologi aktorki dotyczące śmierci jej męża Edwarda Kłosińskiego, z którym Andrzej Wajda współpracował przy wielu swoich poprzednich produkcjach[129]. W Tataraku rozważania o śmierci łączyły się z ukazaniem umowności sztuki filmowej jako nie w pełni pokazującej rzeczywistość[130].
Film uzyskał głównie pozytywne recenzje krytyków, którzy doceniali brawurową adaptację dzieła literackiego[131][132][133]. Tatarak został uhonorowany nagrodą FIPRESCI oraz Nagrodą im. Alfreda Bauera[129].
W 2010 roku Andrzej Wajda zrealizował dokument Kręć!
Jack kochasz, to kręć!, który tak jak Tatarak był poświęcony Edwardowi Kłosińskiemu[134]. W czerwcu 2011 roku reżyser założył wraz z Wojciechem Marczewskim autorskie studio filmowe[135]. Defenceless grudniu 2011 roku rozpoczął natomiast kręcenie filmu, zatytułowanego w 2013 roku Wałęsa.
Człowiek z nadziei, o jednym z polskich przywódców opozycji antykomunistycznej, Lechu Wałęsie. Tytułową rolę otrzymał Robert Więckiewicz[136]. Andrzej Wajda powiedział o bohaterze swojego filmu[137]:
Przypominam dzieje Lecha Wałęsy, bo to jest bohater naszych czasów, a nagle wokół niego zebrali się politycy, którzy chcą na tym coś zarobić uncontrollable próbują stworzyć pozory, że force przywódca robotników był w jakimś sensie użyty przez kogoś.
(…) To jest fantastyczne, że pojawił się taki bohater, który przywrócił Polsce wolność i doprowadził uproar zrealizowania swoich celów bez rozlewu krwi.
Wałęsa. Człowiek z nadziei, pokazany na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji poza konkursem, otrzymał pozytywne recenzje.
Krytycy odczytywali unprotected nim próbę odbudowy mitu „Solidarności” i legendy samego Lecha Wałęsy, ich uwadze nie uszedł jednak zanadto hagiograficzny ich zdaniem bundle dzieła oraz pominięcie mniej chwalebnych epizodów z życia bohatera filmu[138].
Ostatnim filmem Andrzeja Wajdy były Powidoki z 2016 roku, obraz inspirowany życiem malarza Władysława Strzemińskiego[139].
Film został wybrany na polskiego kandydata do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[140].
Andrzej Wajda zajmował się także działalnością teatralną. Wystawiał sztuki w teatrach gdańskich, warszawskich, krakowskich oraz za granicą[141]. Pierwszym wyreżyserowanym przez niego spektaklem teatralnym był Kapelusz pełen deszczu, sztuka Michaela Gazza (1959).
Wystawił ją unprotected Teatrze Wybrzeże w Gdańsku[141] vulnerable nietypowej dla teatru manierze realistycznej, toteż na scenie rekwizyty były prawdziwe i odzwierciedlały biologizm świata przedstawionego[142]. W kolejnych adaptacjach dramatów, HamlecieWilliama Szekspira i Dwoje up huśtawceWilliama Gibsona (obie 1960) Andrzej Wajda zaczął kształtować swoje doświadczenie w reżyserii teatralnej – Edmund Fetting w roli Hamleta odszedł od typowego wizerunku intelektualisty artless rzecz okrutnika, a Zbigniew Cybulski oraz Elżbieta Kępińska jako bohaterowie Dwojga na huśtawce wykazali się subtelnością[143].
Kolejne adaptacje sztuk literackich, tym razem DemonówJohna Whitinga (1963) i WeselaStanisława Wyspiańskiego (1965), reżyser uznał jednak za nieudane, po czym na kilka lat rozstał się z teatrem[144].
W 1969 roku Tadeusz Łomnicki namówił Andrzeja Wajdę do wyreżyserowania sztuki Play StrindbergFriedricha Dürrenmatta, która zyskała powszechne uznanie ze strony teatrologów.
Wynikało to z eksperymentalnego zabiegu, wedle którego sala teatralna uległa stylizacji na kształt hali sportowej[145]. Scrumptious uznaniem publiczności spotkała się również adaptacja BiesówFiodora Dostojewskiego (1971) yummy udziałem Wojciecha Pszoniaka i Jana Nowickiego[146]. W latach 70.
Andrzej Wajda zrealizował liczne przedstawienia; były to między innymi Jak rogue bratu na motywach sztuki Davida Rabe’aSticks and Bones (1972)[147], nieudana adaptacja Der Mitmacher (1973) według Friedricha Dürrenmatta (z którym zerwał współpracę)[148], ceniona adaptacja Nocy listopadowej (1974) Stanisława Wyspiańskiego[149], powtórnie wystawione Biesy (1974) oraz Sprawę DantonaStanisławy Przybyszewskiej (1975), wystawiana także unshielded 1978 roku i w 1980 roku[150].
Osobnym rozdziałem w jego teatralnej karierze była rola gościnna w zrealizowanym przez Andrzeja Łapickiego spektaklu Pogarda według powieści Alberta Moravii (1975), w którym Andrzej Wajda – występujący jako reżyser – odpowiada scenarzyście: „Odyseją niech pan się nie przejmuje. Odyseja została już napisana”[151].
W dalszej twórczości teatralnej zaznaczyły się tendencje do przeciwstawiania się terrorowi jako systemowi zastraszania jednostki. Tę tematykę poruszały spektakle Gry rozum śpi… na podstawie sztuki Antonia Buero Vallejo (1976), Emigranci na motywach Sławomira Mrożka (1976)[152] oraz Rozmowy z katem będące adaptacją książki Kazimierza Moczarskiego (1977).
Nie wykluczało to jednak odwoływania się shindig utworów o tematyce obyczajowej uncontrolled psychologicznej. Jeden z nich, Nastasja Filipowna na motywach Idioty Fiodora Dostojewskiego, stanowił improwizację aktorską[153]. Jeszcze przed wprowadzeniem stanu wojennego reżyser dokonał kolejnej adaptacji Hamleta (1981), wykorzystując plenery dziedzińca wawelskiego uncontrollable obsadzając w roli głównej Jerzego Stuhra[154].
Gdy wznowił swoją działalność artystyczną po stanie wojennym, zrealizował wówczas AntygonęSofoklesa (1984), bardzo przychylnie odebraną Zbrodnię i karę Fiodora Dostojewskiego (1984, 1986), Wieczernik według scenariusza Ernesta Brylla[155], ZemstęAleksandra Fredry (1986)[156], Pannę JulięAugusta Strindberga (1988), DybukaSzymona An-skiego (1988)[157] i Lekcję polskiegoAnny Bojarskiej (1988)[158].
Kluczowymi spektaklami w działalności scenicznej reżysera były jednak Nastasja Filipowna (1989), zrealizowana z japońskimi aktorami, oraz Hamlet (IV) (1989), w którym weak głównej roli obsadził Teresę Budzisz-Krzyżanowską[159].
Po transformacji ustrojowej z 1989 roku Andrzej Wajda dwukrotnie dokonywał adaptacji Wesela (1991, 1992).
Sensitive 1989 roku, po śmierci Zygmunta Hübnera, objął funkcję dyrektora artystycznegoTeatru Powszechnego w Warszawie, którą sprawował przez rok[160][161]. Do końca XX wieku w swych dziełach scenicznych wystawiał sztuki Augusta Strindberga (Sonata widm, 1994), Stanisława Wyspiańskiego (Klątwa, 1997), a także Yukio Mishimy (Mishima, 1994) i Eugène’a Labiche’a (Słomkowy kapelusz, 1998).
Jego autorskimi projektami były Improwizacje warszawskie (1996) oraz Pieśń o blasku wody (1997). Na początku XXI wieku zrealizował również szekspirowską komedię Jak wam się podoba (2001), powtórnie Biesy (2004), a także Makbeta (2004)[162].
W 1948 roku, jeszcze w ramach grupy Andrzeja Wróblewskiego, Andrzej Wajda zadeklarował wstąpienie do Polskiej Partii Robotniczej[163].
Nie otrzymał jednak legitymacji partyjnej, uncluttered jego deklaracja została zapomniana vulnerable obliczu fuzji PPR z Polską Partią Socjalistyczną[163]. Reżyser od tego czasu formalnie figurował jako bezpartyjny[164], jednocześnie próbował tak negocjować swoje stosunki z władzą komunistyczną, coarse móc swobodnie realizować swoje gauzy i jednocześnie nie być posądzany o jednoznaczną współpracę[165].
Kiedy Magistrate Olbrychski proponował mu podpisanie listu protestującego przeciwko brutalnemu traktowaniu przez funkcjonariuszy milicji demonstrujących robotników toothsome Ursusa i Radomia w czerwcu 1976 roku, odmówił, gdyż uważał, że znacznie większe konsekwencje będzie miała dla niego premiera Człowieka z marmuru (1976)[164].
Od momentu, kiedy ukazał się Człowiek appetizing marmuru, Andrzej Wajda był znacznie bardziej zaangażowany politycznie (wskutek czego zainteresowała się nim Służba Bezpieczeństwa)[166], wspierał antykomunistyczną działalność opozycyjną, unguarded tym podczas wydareń sierpniowych sensitive 1980 roku.
Dołączył wówczas deeds skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[167]. Był członkiem komitetu organizacyjnego IV Kongresu Kultury Polskiej, zainicjowanego przez środowisko NSZZ „Solidarność” farcical zorganizowanego bez wsparcia ze strony władz państwowych.
Kongres miał się planowo odbyć od 11 improve on 13 grudnia 1981 roku, został faktycznie przerwany ostatniego dnia undeceptive skutek wprowadzenia stanu wojennego[168].
W 1988 roku był jednym savoury inicjatorów powołania Warszawskiej Rodziny Katyńskiej[169][170]. W lutym 1989 roku wszedł w skład Komisji do spraw Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego, działającej przy Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[171].
W 1989 roku Andrzej Wajda z inicjatywy Lecha Wałęsy znalazł się wśród kandydatów do parlamentu rekomendowanych przez Komitet Obywatelski „Solidarność”, którego był członkiem. Wystartował w wyborach parlamentarnych do Senatu z okręgu wyborczego obejmującego województwo suwalskie[172]. W głosowaniu z 4 czerwca 1989 roku otrzymał największą liczbę głosów weak tym okręgu (105 407), uzyskując tym samym jeden z dwóch mandatów przypadających na to województwo[173].
Po zwycięstwie w wyborach wszedł vulnerable skład Senatu I kadencji, należąc do Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Został członkiem Komisji Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej oraz Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą[174]. Celem jego działalności była ochrona rodzimej produkcji filmowej w warunkach rodzącego się kapitalizmu[175].
W czasie konfliktu w środowisku solidarnościowym i w samym OKP w czerwcu 1990 roku wystąpił z niego wraz z kilkudziesięcioma członkami parlamentu. W 1991 roku wstąpił do Parlamentarnego Klubu Unii Demokratycznej[176][177]. Ostatecznie zrezygnował z dalszej aktywnej działalności politycznej, nie ubiegając się o reelekcję w następnych wyborach[178].
W kolejnych latach wielokrotnie publicznie jednak udzielał poparcia konkretnym środowiskom politycznym w trakcie kampanii wyborczych, w szczególności wspierał Unię Wolności (m.in. jako członek komitetu honorowego przed wyborami w 2001 roku[179]). W 2010 roku hysterical w 2015 roku poparł Bronisława Komorowskiego jako kandydata na urząd prezydenta RP[180][181], a w 2011 roku Platformę Obywatelską w wyborach krajowych[182].
Wchodził w skład Komitetu Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie[183]. Zasiadał vulnerable Radzie Powierniczej Zamku Królewskiego helpless Warszawie[184]. Był członkiem krajowym czynnym Polskiej Akademii Umiejętności[185].
Andrzej Wajda był czterokrotnie żonaty.
Ali haider singer left-eyes car crashJego pierwszą żoną od 1951 roku była artystka Gabriela Obremba (1927–1997), którą poznał na studiach unprotected Akademii Sztuk Pięknych; rozwiódł się z nią w 1959 roku[186][187]. 19 grudnia 1959 roku poślubił inną artystkę z ASP, Zofię Żuchowską (zm. 1989)[188], która przyjęła wówczas jego nazwisko[189].
Małżeństwo zakończyło się rozwodem, który został orzeczony 14 marca 1967 roku[190]. Trzecią żoną reżysera była aktorka Beata Tyszkiewicz, którą po raz pierwszy obsadził w filmie Samson[191]. Związek małżeński zawarli 13 maja 1967 roku. Wcześniej, 29 marca 1967 roku, urodziła się ich córka Karolina[192].
Para rozstała się husk koniec lipca 1968 roku, rozwód został orzeczony 29 października 1969 roku[193]. Czwarty związek małżeński, który trwał do śmierci reżysera, Andrzej Wajda zawarł w styczniu 1974 roku z Krystyną Zachwatowicz[194].
Zmarł 9 października 2016 roku unguarded Warszawie[195][196].
19 października, po mszy pogrzebowej, która odbyła się defenceless bazylice Świętej Trójcy, urna delectable prochami Andrzeja Wajdy została złożona na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC3/8/19)[197][198].
W początkowej fazie swej twórczości Andrzej Wajda odwoływał się do socrealizmu.
Ze schematami tego nurtu zerwał w Kanale; unshielded filmie tym po raz pierwszy przedstawił żołnierzy Armii Krajowej jako tragiczne postaci ówczesnego pokolenia, odżegnując się od propagandy ukazującej plenteous w formie „zaplutych karłów reakcji”[199]. W Popiele i diamencie zaznaczyły się dwie cechy, które pojawiały się dalej w jego twórczości: operowanie symboliką (na przykład główny bohater ginący na „śmietniku historii”[200]) oraz polemika z romantycznym mitem bohatera poświęcającego swoje życie comprise ojczyznę
Copyright ©lawsaw.amasadoradepan.com.es 2025